Diyarbakır’ın 31 Yıllık Satranç Kahvesi

Okey taşları, iskambil kağıtları, futbol heyecanı yok, satranç ve çay var. Akademisyeni, doktoru, işçisi, emeklisi, imamı, öğrencisi her kesimden müşterisi olan satranç kahvesinde kıyasıya bir rekabet yaşanıyor.

Müdavimler, “Kimse yenilmez değildir, iyi düşünürsen mutlaka alternatif yol vardır” diyor.

Diyarbakır’ın merkez Bağlar İlçesi Hatboyu’nda sıra dışı bir kahve. Okey taşları, iskambil kağıtları, futbol coşkusu, gürültü yok, satranç ve çay var. Sadece satranç oynanan kahve 1992 yılından bu yana hizmet veriyor. 31 yıl önce birkaç müşterinin satranç takımı istemesi ile başlayan serüven kıyasıya rekabetlerin merkezi haline geldi. Akademisyeninden doktoruna, öğretmeninden öğrencisine, işçisinden imamına her meslek grubundan vatandaş bu kahvede satranç için buluşuyor.

Küçük bir mekan olan satranç kahvesi kışın soba ile ısıtılıyor. Havaların ısınmasıyla da masalar dışarı çıkarılıyor. Burada sigara içmek yasak. Her yaştan müşterisi olan satranç kahvesi, bazen saatler süren oyunlara ev sahipliği yapıyor. İki kişi arasında oynansa da masanın etrafına toplananlar kıyasıya mücadeleye tanıklık ediyor. Müdavimler “En iyi kim?” sorusuna “En iyisi yok, yenmek de var yenilmek de. Yanlış bir hamle en iyi oyuncuya da kaybettir” şeklinde yanıt veriyor.

Esnaf Çayevi olarak faaliyet gösteren satranç kahvesi, kentte ilk olma özelliğini taşıyor. Sputnik’e konuşan kahvenin işletmecisi Yunus Baytok, “Babam burayı ilk açtığında iki kişi satranç takımı istiyor. Bir takımla başladı şimdi 50 takıma yakın var. Yoğun ilgi gördü. O günden bu güne burada sadece satranç oynanır. Babam 2 yıl önce vefat edince ben işletmeye devam ettim. Ben de oynarım ama müşteriler kadar iyi değilim” dedi. Müşterilerinin genellikle 50 yaş üstü olduğunu söyleyen Baytok, gençlerin de ilgi gösterdiğini söyledi. Baytok “Sabah 07.00 gibi açıyorum, akşam 20.00’a kadar açık oluyor. Özellikle hafta sonları çok yoğun oluyor. 50 kişi toplanıp satranç oynuyor. Oyunların çoğu heyecanlı ve çekişmeli geçiyor. Çok iyi oynayan oyuncular var, onlar oynadığında çok çekişmeli oluyor. Satranç zekayı güçlendiriyor. Bence çocuklara öğretilmesi gereken bir oyun” şeklinde konuştu.

Kahvenin müdavimlerinden Recep Özakbaş, yıllardır burada satranç oynadığını belirterek şunları söylüyor: “Seni farkı düşünmeye sürüklüyor. Klasik bir bakış açısından farklı bir akış açısı geliştiriyor. Mesela dama mecburidir, almak zorundasın ama satranç öyle değil. İllaki bir alternatifi vardır, hiçbir şeye zorunlu değilsin. Bu senin hayata bakış açısını da etkiliyor. Yani hiçbir şeye zorunlu değilsin, alternatif üretme yeteneğini geliştiriyor. Bu yönüyle hayata uygulanırsa zekayı geliştirir. Zaman zaman yeniyorum bazen yeniliyorum. İyi oyuncular var. Ama hiç kimse yenilmez değil. En iyi oyuncular da hata yapabiliyor. Diyarbakır’da turnuvalar düzenleniyor ama ödül olmadığı için katılım pek olmuyor. Geçen Mardin’e gittiler sonra Kızıltepe’ye, bu hafta da Muş’a gidecekler. Ödül olduğu zaman ilgi de yoğun oluyor.”

Süleyman Güneş adlı genç, burayı keşfetmesinin ardından arkadaşlarıyla burada buluşup satranç oynadıklarını söylüyor. Güneş “Genellikle telefon, bilgisayar uygulamalarında oynuyorduk. Sonra burayı keşfettik ve sevdik. Artık arkadaşlarla buluşma yerimiz oldu. Burada buluşup birkaç maç oynayıp kalkıyoruz. Yeni insanlarla tanışmak güzel oluyor. İnsanı geliştiriyor. Özellikle yazılım alanında genel olarak algoritma çözümlerinde biz de sürekli problemler çözüyoruz. Algoritmalarda genellikle bu şekilde ilerliyor. Satranç da sürekli bir problemi çözmek gibi olduğu için bu alanda bizi geliştiriyor. Farklı olasılıkları düşünme daha ileri adımları görebilecek seviyeye geliyoruz” dedi.

Kahvenin yeni müdavimlerinden başka bir genç de şunları söyledi: “Satranç hayata bakış açımızı da değiştiriyor. Problemlere bakış açımızı değiştiriyor, problemleri çözme yeteneğimizi geliştiriyor. Ben sınava hazırlanıyorum ve sınava hazırlanırken bu tarz hobilerle uğraştığında sınava da bir katkı sağlayabiliyor. Bu nedenle satrancı seviyorum. Yenmek de var yenilmek de var. Böylesi bir konsept Diyarbakır’da çok yok. Onun için burayı seviyoruz.” Kahve müdavimleri, kentte ödüllü turnuvaların düzenlenmesini istiyor. (Sputnik / Sertaç Kayar)